Eknath Easwaran leest de Bhagavad Gita als een zelfhulpboek. Kan de Gita dan ook helpen als je bang bent? Volgens hem wel.

Bijna alle mensen hebben angsten. Om er een paar te noemen: als je erg hecht aan je bezittingen of geld, dan zit daarachter een angst voor verlies, dingen kwijtraken. Wanneer je je imago heel belangrijk vindt, of als je erg met status of prestige bezig bent, ben je dus nogal bezorgd over wat anderen van je vinden. Wanneer macht belangrijk is en je belandt in machtsstrijd of machtsconflicten, is je angst dat anderen sterker zijn, jou eronder houden.

Easwaran vat het zo samen: alle wensen die alleen maar op onszelf gericht zijn, gaan altijd hand in hand met de angst dat we niet onze zin krijgen. In de Gita lees je dat de enige echte bron van zekerheid niet buiten ons ligt, maar diep in onszelf.

Je zou een Wehkamp Catalogus van alle angsten samen kunnen stellen, maar ze vloeien allemaal voort uit één droevig misverstand: we menen dat we uiteindelijk alleen ‘fysieke’ individuen zijn, afgescheiden van anderen. De Gita is een oefenboek in eenheid, verbondenheid. Wakker worden uit dat gevoel van afgezonderd zijn (separateness). Naarmate we ons meer verbonden voelen, stappen we langzaam maar zeker uit een angstige wereld in een liefdevolle wereld.

Bron: Eknath Easwaran, Words to Live By, Nilgiri Press, Berkeley, 2009.De oudste  paniekaanval in recorded history

In de Kerstvakantie heb ik de Bhagavad Gita weer herlezen. En nu ontdekte ik dat het uitgangspunt eigenlijk is: de paniekaanval van Arjuna, want zo kun je die passage echt wel noemen. Het zweet breekt hem uit, zijn haren gaan overeind staan, zijn boog valt uit zijn handen, hij trilt. En hij heeft het gevoel dat hij niets meer kan doen. Dan komen de adviezen van Krishna, zijn wagenmenner. En die laat hem heel rustig zien hoe hij de draad weer kan oppakken.

Arjuna moet een gevecht aangaan. Soms wordt geprobeerd deze strijd  gevecht historisch te situeren: de veldslag bij Kurukshetra zo’n vijfduizend jaar terug. Soms ook wordt dit gelezen als de confrontatie met het leven, met onszelf -die we allemaal moeten aangaan. Gandhi las de Gita op deze manier.

Wanneer je de Gita leest, kun je niet anders dan constateren dat Gandhi gelijk had. Je leert hoe je moet mediteren, je leert hoe je in contact kunt komen met je diepste bron. Eén van de wegen hiertoe is belangeloosheid.

De Gita kan je dus leren om met angst om te gaan.

De komende periode zal ik hier stukjes over schrijven, telkens op het grensgebied van psychologie en spiritualiteit. Daar heb ik ook een ‘eigen belang’ bij. Angst speelt een rol in  mijn leven. Dat is soms lastig, bv als ik college geef, of ergens een praatje houd. Eén keer bij een lezing vloog dit me zo aan dat ik moest improviseren. Toen bedacht ik: ik stel me twee keer voor.

De eerste keer met mijn ‘heldendaden’ (cum laude afgestudeerd, bekroond proefschrift, 10 boeken, 2 x docent van het jaar, etc).

De tweede keer met mijn kwetsbaarheid (gegeneraliseerde angststoornis, paniek, verlegen, introvert, hypochonder, etc.).

En dan de vraag aan hen wie ben ik dan ‘echt’?

Met natuurlijk als basisidee dat iedereen dit soort ‘versies van zichzelf heeft. En hoe je daarmee kan omgaan. Wat ontstond als een noodgreep was, bleek een gouden greep.

Heel veel mensen kwamen na afloop vertellen dat ze dit ook hadden, dat ze het zelf herkenden. Of dat hun partner dit had, of een dochter of zoon.

Misschien heb jij ook een verhaal.

Voor een nieuw boek (over angst) verzamel ik ervaringen!

Het wordt een licht boek. Met ‘good practice’. Wat is jouw verhaal?  In welke situatie ben je er heel goed uitgekomen? Heeft humor je gered?  Was het moed? Of de nooduitgang? Dat mag ook……

mail me: V.P.J.Duindam@uu.nl